‘उद्योजक मित्र’ सोशल मीडिया नेटवर्क फॉलो करा :: फेसबुक • ट्विटर • इंस्टाग्राम
======================
लेखक : श्रीकांत आव्हाड
======================
शिवाजी महाराजांच्या यशाचे एक मोठे कारण होते ते म्हणजे ते कोणतीही गोष्ट “इगो” वर घेत नसत. ते हटवादीपानाची भूमिका कधी घेत नसत. योग्य वेळी, योग्य निर्णय, पूर्ण विचाराअंती घेणे, आणि त्यावर योग्य अंमलबजावणी करणे हेच त्यांच्या यशाचे एक मोठे रहस्य होते.
कित्येक लढायांमधे महाराज थेट माघार घ्यायचे. तह करण्यात पुढाकार घ्यायचे. यात त्यांना कमीपणा कधीच वाटला नाही. किंवा ते हटवादीपणा कधी करत नसत, कि कितीही नुकसान झालं तरी लढाईतून माघार घ्यायची नाही वगैरे अशी विचारसरणी त्यांची कधीच नव्हती. उलट तात्पुरत्या माघारीमुळे, तहामुळे विरोधक सुखावतो आणि आपली सैन्याहानी सुद्धा कमी होते, असे दोन्ही फायदे व्हायचे. सोबतच पुढच्या लढाईसाठी तयारी करण्यासाठी सुद्धा वेळ मिळायचा. ते एखाद्या लढाईमधील विजयाला गांभीर्याने न घेता एकत्रित यशाला गांभीर्याने घ्यायचे.
अगदी पुरंदरच्या तहात २३ किल्ले द्यावे लागले. महाराजांनी ठरवलं असतं तर आणखी काही वर्षे लढू शकले असते. पण त्यामुळे आपलीच हानी झाली असती. नाहक सैन्यहानी झाली असती. जनतेला त्रास झाला असता. अशावेळी थेट माघार घेऊन तहाची तयारी दाखवली. २३ किल्ले औरंगजेबाला देऊन दिल्लीला गेले. तिथे औरंगजेबाने अपमान केला. औरंगजेबाच्या कचाट्यातून सुटून माघारी आले… पण दिल्लीला औरंगजेबाने अपमान केला म्हणून महाराज आल्याआल्या लगेच सैन्य औरंगजेबावर चाल करून गेले नाहीत.
दिल्लीवरून आल्यानंतर महाराज पाच-सहा वर्षे शांत राहिले. या काळात संभाजी राजे औरंगजेबाचे मनसबदार म्हणून नियुक्त होते. संभाजीराजांच्या नावाखाली सगळा कारभार महाराजांनीच पहिला. औरंगजेबाकडून लढाईचे आदेश आले कि मराठ्यांचे सैन्य मुघलांच्या सोबतीने थोड्याफार लढाया करायला सुद्धा जायचे. पण सहा वर्षे महाराजांनी औरंगेजेबाविरूद्ध थेट भूमिका कुठेही घेतली नाही. याचवेळी संभाजीराजांना मनसबदारी मिळालेली असल्यामुळे स्वराज्याचा कारभार मात्र महाराजांच्याच हाती राहिला. म्हणजे, कारभारात कुठेही खंड पडला नाही, तहात झालेले नुकसान भरून काढण्यासाठी उसंत मिळाली, सगळं काही स्थिरस्थावर करता आलं, सैन्याचे नियोजन करता आले… सगळ्या गोष्टी थोड्याशा माघारीने साध्य झाल्या.
पण म्हणून, महाराज सुस्तावले होते असं नाही. महाराज आपल्याकडून काही चूक होणार नाही याची काळजी घेत होते, आणि सोबतच औरंगजेब कधी चुकतो याची वाट पाहत होते. ती चूक औरंगजेबाने केली, आणि मग महाराजांनी औरंगजेबाविरुद्ध थेट बंड पुकारले, महाराष्ट्रभर लढायांचा धुराळा उडाला आणि अल्पावधीतच तहात गमावलेले जवळ जवळ सगळे किल्ले पुन्हा जिंकूनही घेतले. महाराजांनी औरंगजेबाला धडा शिकवला, अद्दल घडवली, आपले किल्ले सुद्धा जिंकून घेतले, पण यातलं काहीही रागाच्या भरात केलं नाही, विचारपूर्वक केलं.
महाराजांनी जर पुरंदरचा तह, किंवा दिल्लीचा अपमान इगो वर घेतला असता, आणि हटवादीपणे त्याला विरोध करण्याचा प्रयत्न केला असता, किंवा वाट्टेल ते झालं तरी चालेल असा विचार करून सैन्याला युद्धात लोटलं असतं तर आपलंच नुकसान झालं असतं, आणि स्वराज्य तिथंच संपलं असत. पण ते तसे नव्हते म्हणून तर महान होते. याच गुणांमुळेच तर त्यांनी आपल्या कार्याची दखल समस्त जगाला घ्यायला भाग पाडली.
हटवादीपणा, प्रत्येक गोष्टीला इगो वर घेणे, तात्काळ स्वाभिमान दुखावणे, असल्या गोष्टी आपल्यासाठीच घातक असतात. त्यातून फक्त नुकसानच संभवतं. कारण अशा मानसिकतेमधे योग्य निर्णय कधीच घेतले जाऊ शकत नाही.
व्यवसाय साक्षर व्हा…
उद्योजक व्हा..
समृद्ध व्हा…
_
श्रीकांत आव्हाड
७७४४०३४४९०
Business Consultant
www.ShrikantAvhad.com
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
‘उद्योजक मित्र’ सोशल मीडिया नेटवर्क फॉलो करा :: फेसबुक • ट्विटर • इंस्टाग्राम
All rights are reserved. Violation of copyright will result into legal action.
लेखनाचे सर्व हक्क राखीव आहेत. कॉपीराईट हक्कांचा भंग दिवाणी व फौजदारी कारवाईस पात्र राहील